Prof. Dr. Beno KURYEL, İzmir Ekonomi Üniversitesi (Ege Üniv. Kimya Mühendisliği Bölümü, Emekli) Tarih: 4 Aralık 2024 Çarşamba Zaman: 15:00 Yer: DEÜ-Fen Fakültesi-Matematik Bölümü-B255 nolu derslik.
Özet: Matematik felsefesiyle ilgili çok şey yazıldı ve çizildi. Yazılıp çizilmeye de devam edecek. Ancak bunlar, klasik felsefi paradigma kısıtları içinde kaldı. Matematiksel pratikle ilgili tarihsel ve felsefi çözümlemeler son zamanlarda artsa da yaygın bir konumda değil. Özellikle, bilimsel araştırmalar, uygulamalar ve teknoloji matematiksel pratiğin doğrudan içinde olduğu dinamikler. Bunların içinde matematik modelleme ve simülasyon neredeyse yaşamın her sahnesinde rol alıyor. Matematik öğretimi de bu tarihsel ve felsefi evrimden ayrı düşünülemez. Yönteme indirgenmiş bir matematik anlayışının egemen olduğu pragmatik bir dünya anlayışında bu konuyu ayrıntılarıyla açmak ve tartışmak zorunluluğu içindeyiz elbette. Matematik her yerdedir gibi önyargıları kırarak, matematiğin yaşam pratiğinde gerçekliği anlamak ve anlamlandırmak için tarihsel evrimin içinde bir dil olarak nasıl bir gelişim gösterdiğini felsefi boyutlarıyla incelemek gerekir. Matematik dilinin, gündelik betimsel dille örtüşen yanı şiirsel karakteridir. Çeşitli metonimi ve metaforlarla anlam oluşur. Her bireyin kendine özgü zekâ rengi çerçevesinde estetik bir yapı meydana getirir. Yaşamın gereksinmeleri bağlamında pekişir ve dile gelen gereksinme, dille oluşan anlam yapılarıyla giderilme yollarını arar ve çözümler getirir. Böylece, matematiğin şiiri yazılır. Matematiğin kendisi de bir modeldir, bir soyutlamadır. Evreni anlama çabamızın kültürel bir ürünüdür. Gerçekliği ararken bilimsel olarak inşa ettiğimiz olguları ifade eden bir dildir. Bir soyutlama sanatı olarak betimsel olarak algılanan somutun bilgisinin, yeniden oluşturulmasıdır. Matematik model, fizik dilinin matematik diline tercümesidr. Fiziksel gerçekliği, örneğin, kütlenin ve enerjinin korunumuna dayandırarak matematik dilinde ifade edilmesidir. Bunun hem epistemolojik hem de ontolojik boyutları vardır. Teknik olduğu kadar tarihsel süreçte evrilmesi ve bugünün teknolojisinde kaçınılmaz bir yer tutması matematikte de farklı bakış açılarının ortaya çıkmasına neden olmuşur. Matematik modellemenin matematiksel incelenmesi ve sonuçlarının ele alınan sistemin parametreleriyle araştırılması bir benzetim ya da simülasyon adımıdır. Sunumumda, bu farklı gibi görünen ancak bir bütünün dinamiklerinde anlam kazanan bileşenlere ışık tutmaya çalışacağım.